Τρίτη 27 Οκτωβρίου 2015

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΣΗΜΕΡΙΟΥ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ
- Τα κάλαντα
   Την παραμονή των Χριστουγέννων που τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα οι γυναίκες παλιά έψηναν ψωμιά στη στάχτη και έβαζαν στο ψωμί ένα νόμισμα για τον τυχερό. Το ζύμωναν με σόδα και όχι με προζύμι. Τα κάλαντα είναι βέβαια ένα έθιμο που το συναντάμε απ’ άκρη σε άκρη σε όλη την Ελλάδα αλλά με διάφορες παραλλαγές. Εδώ τα κάλαντα τα έλεγαν τα παιδιά κρατώντας βέργες από συκιά. Σήμερα τα κάλαντα έχουν μια πιο σύγχρονη μορφή όπου τα παιδιά γυρνούν από σπίτι σε σπίτι και ψέλνοντας τα κάλαντα τους δίνουν χρήματα ή κεράσματα.
- Το σφάξιμο του γουρουνιού.
   Παλαιότερα επειδή δεν είχαν ψυγεία για να διατηρούν τα φαγητά τους και ειδικά το κρέας, έσφαζαν το γουρούνι παραμονή Χριστουγέννων για να φάνε τις επόμενες μέρες. Όσο κρέας περίσσευε το έκαναν καβουρμά ή το πάστωναν με αλάτι για να διατηρηθεί.
- Οι φωτιές.
    Κατά την τελετή (23 Δεκεμβρίου) μαζεύεται πολύς κόσμος στην πλατεία και ανάβουμε μια μεγάλη φωτιά και χορεύουμε, υπό τους ήχους ζωντανής ορχήστρας, γύρω της όλο το βράδυ μέχρι να σβήσει. Τα παιδιά με τα τρακτέρ φέρνουν ρίζες και σμαρέκες. Ο σύλλογος του χωριού "Αριστοτέλης" ψήνει όλο το βράδυ σουβλάκια και λουκάνικα, σερβίρει ζεστή φασολάδα, τσίπουρο και άλλα ποτά. Η φωτιά συμβολίζει κατά την παράδοση τη φωτιά που άναψαν οι βοσκοί για να ζεστάνουν το μικρό Χριστό στη Βηθλεέμ.
   Ακόμη να υπογραμμίσουμε ότι η στάχτη από τη φωτιά δεν πετιέται αλλά την παίρνουν οι χωρικοί στα χωράφια τους όπου την σκορπίζουν για να έχουν καλύτερη και περισσότερη σοδειά.
 
- Θεοφάνια.
   Την ημέρα των Θεοφανίων ο Αγιασμός των Υδάτων γίνεται σε μια δεξαμενή που έχουμε και λέγεται Μεγάλη Βρύση και βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό. Εκεί πέφτουν πολλοί να πιάσουν το  Σταυρό και τελικά αυτός που τον πιάνει γυρίζει τα σπίτια για να τον προσκυνήσουν όλοι.
- Βασιλόπιτα.
   Στο χωριό μας, δεν κόβουμε τη γνωστή βασιλόπιτα που μοιάζει με τσουρέκι αλλά συνήθως οι νοικοκυρές κάνουν μια τυρόπιτα ή κολοκυθοτυρόπιτα ή κάτι παρόμοιο όπου βάζουν το φλουρί για τον τυχερό. Βέβαια υπάρχουν σήμερα και αρκετά σπίτια που κάνουν και την γνωστή βασιλόπιτα. Η βασιλόπιτα  ή τυρόπιτα κόβονται κατά την αλλαγή του χρόνου ή την ημέρα της Πρωτοχρονιάς.
- Η Κυριακή της συγχώρεσης.
   Την Κυριακή της συγχώρεσης μαζεύονταν όλη η οικογένεια. Εκτός από τα διάφορα εδέσματα υπήρχε και η παραδοσιακή πίτα. Αυτήν την έκοβε ο παππούς. Ακόμη ο παππούς σε έναν πλάστη είχε δεμένη μια κλωστή και στην άλλη άκρη της δεμένο ένα αυγό καλά βρασμένο. Όποιος το έπιανε με το στόμα, αφού ο παππούς το κουνούσε πέρα δώθε έτρωγε το αυγό και την κλωστή την έκαιγαν λίγο λίγο από τον μικρότερο στον μεγαλύτερο και σε όποιον άναβε πιο πολύ έλεγαν ότι θα είναι ο πιο γερός. Ακόμη το έθιμο συμβόλιζε ότι με το κλείσιμο του στόματος με το αυγό σταματούσαν να τρώνε όλα τα φαγητά και ξεκινούσαν να τρώνε μόνο νηστίσιμα και μετρημένα. «Έκλεινε το στόμα» δηλαδή. Στο τέλος όλη η οικογένεια περνούσε μπροστά από τον παππού και ζητούσε συγχώρεση, γι’ αυτό και ονομαζόταν γιορτή της συγχώρεσης. Στις μέρες μας αρκετά σπίτια συνεχίζουν να διατηρούν το έθιμο αυτό.
- Γιορτή τσίπουρου
   Το χωριό μας είναι ονομαστό για τα τσίπουρα που παράγει. Τα τσίπουρα γίνονται από σταφύλια που παράγονται σε αμπέλια του χωριού μας ή των γύρω περιοχών. Κάθε χρόνο βράζουν οι χωρικοί, και όχι μόνο, τα τσίπουρά τους στα δύο καζάνια του χωριού. Το ένα είναι ιδιωτικό και το άλλο είναι της εκκλησίας. Εκεί λοιπόν κατά τα τέλη Οκτώβρη, αρχές Νοέμβρη γίνεται η γιορτή τσίπουρου στο χωριό μας που είναι ονομαστή σε όλη την περιοχή. Έρχονται επισκέπτες από άλλα χωριά και πόλεις και στήνεται ένα τρικούβερτο γλέντι στην πλατεία με κεράσματα, ψητά κρέατα, υπό τους ήχους ορχήστρας και άφθονο τσίπουρο. Το γλέντι κρατά μέχρι το πρωί.

Γιορτή τσίπουρου στην κεντρική πλατεία του χωριού.


- Το πανηγύρι του Αγίου Αθανασίου.
   Πάνω από το χωριό, στο δάσος υπάρχει ένα εξωκκλήσι, αυτό του Αγίου Αθανασίου. Είναι αφιερωμένο στον Άγιο Αθανάσιο που τον γιορτάζουμε στις 2 Μαΐου (ανακομιδή λειψάνων) και όχι στις 18 Ιανουαρίου. Εκεί λοιπόν κάθε χρόνο στις 2 Μαΐου μαζεύεται όλο το χωριό και γίνεται γλέντι μεγάλο με ψητά, τσίπουρα, κρασιά και άλλα ποτά. Επίσης πολλές φορές υπάρχει και ζωντανή μουσική.
Φωτό από την περσινή εκδήλωση

- Έθιμα γάμου.
   Στο Μεσημέρι υπάρχουν κάποια έθιμα του γάμου που σε άλλα σημεία είναι διαφορετικά και σε άλλα μοιάζουν ή είναι ίδια με άλλες περιοχές της Ελλάδας.
   Και αναφέρουμε εδώ μερικά από αυτά.
   Το προζύμι. Ένα κορίτσι ζυμώνει σε μια σκάφη με μπόλικο αλεύρι. Κάνει μια τρύπα στη μέση, βάζει μέσα το προζύμι, ζυμώνει και βάζουν λίγο ζεστό νερό. Μετά ανακατεύει. Όταν τελειώσει βάζουν από πάνω ένα τραπεζομάντηλο, ρίχνουν τη βέρα και μετά όλοι δωρίζουν χρήματα. Αμέσως μετά το κορίτσι που ζύμωσε μπαίνει πρώτη να σύρει το χορό, ρίχνοντας μπροστά της με μια κανάτα νερό. Τα χρήματα που έριξαν όσοι ήταν εκεί, τα μοιράζονται το κορίτσι και οι βοηθοί της.
   Το νυφικό. Γίνεται ως συνήθως το βράδυ της Πέμπτης αφού οι γάμοι γίνονται πάντα Σαββατοκύριακο. Οι φίλοι του γαμπρού και το κουμπαριό πηγαίνουνε στη νύφη το νυφικό μαζί με τα παρανυφάκια. Το χορεύουν με το συρτό (παραδοσιακός χορός). Σερβίρουν στους καλεσμένους και στους προσκεκλημένους πατάτες στο φούρνο με κοτόπουλο, τυρί, τζατζίκι, μπαμπαλάσκες (κεφτεδάκια με χοιρινό και μοσχαρίσιο κιμά), τουρσί και άλλους μεζέδες. Αυτό συνεχίζεται μέχρι τις 2-3 η ώρα τα ξημερώματα υπό τους ήχους της ορχήστρας με χορούς και ποτά.
   Όταν πηγαίνει ο κουμπάρος να πάρει τη νύφη από το πατρικό της σπίτι για να την πάει στην εκκλησία, τότε ο πατέρας της νύφης και γενικά η οικογένειά της ζητούν από το κουμπαριό χρήματα για να την δώσουν. Και φυσικά ο κουμπάρος πρέπει να είναι αρκετά εφοδιασμένος με αυτά για να πάρει την νύφη. Αρχίζει να δίνει χρήματα, λίγα στην αρχή και περισσότερα μετά, μέχρι που η οικογένεια της νύφης "συμφωνήσει" να την δώσει για να πάει στην εκκλησία να παντρευτεί. Όταν "δώσουν" την έγκριση λοιπόν οι δικοί της αρχίζει ένα μικρό γλέντι υπό τους ήχους ορχήστρας. Χορεύουν όλοι μαζί ένα συρτό χορό και αν ο χρόνος και το κέφι το επιτρέπουν χορεύουν και άλλους χορούς μέχρι να πάνε στην εκκλησία.
   Την ώρα που βγαίνει η νύφη από το σπίτι της για να πάει στην εκκλησία να παντρευτεί έκοβε πάνω από το κεφάλι της μια φέτα ψωμιού από εκείνο που είχαν ζυμώσει την Παρασκευή. Τη μισή φέτα την έδινε στο σόι της και την άλλη μισή στο σόι του γαμπρού. Έτσι άφηνε τη μισή τύχη της στο πατρικό της σπίτι και την άλλη μισή στο νέο σπιτικό της. Το έθιμο συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Στην εκκλησία απ’ έξω της έδιναν ένα μωρό στην αγκαλιά – κατά προτίμηση αγόρι – για να αποκτήσει και αυτή. Η νύφη δώριζε ένα ρούχο και καραμέλες και στραγάλια. Στη συνέχεια πήγαινε ο πεθερός της, του φιλούσε το χέρι και του έβαζε μια πετσέτα στον ώμο. Αυτός την έπαιρνε από το χέρι και την παρέδιδε στο γαμπρό, γινόταν το μυστήριο και μετά δέχονταν ευχές όπως γίνεται παντού.
   Γενικά ο γάμος διαρκούσε 15 μέρες μέχρι να φτάσουμε σε αυτό το σημείο. Ο αρραβώνας γινόταν με προξενιό. Πήγαιναν μετά το σόι του γαμπρού για να δουν τη νύφη και να δώσουν δώρα. Ο γάμος δεν αργούσε. Γινόταν σε λίγο καιρό. Η προίκα γινόταν όλη στο χέρι. Υφαντά, κεντήματα, ρούχα, σκεπάσματα, χαλιά κλπ. Ο γάμος όπως είπαμε διαρκούσε 15 ημέρες. Τη Δευτέρα καθαρίζανε και την Τρίτη έρχονταν οι συγγενείς με λίγο σιτάρι και εύχονταν. Οι κοπέλες και φίλες της νύφης κερνούσαν στραγάλια με κουφέτα και ούζο. Την Τετάρτη πήγαιναν το σιτάρι στο μύλο για να το αλέσει. Την Πέμπτη έπιαναν το προζύμι, κοσκίνιζαν το αλεύρι. Τα αγόρια και τα κορίτσια δεν έπρεπε να μιλήσουν, για να μη μιλά και η νύφη στην πεθερά. Την Παρασκευή ζύμωναν το ψωμί και έπαιρναν την προίκα με τα κάρα. Στα νεότερα χρόνια έπαιρναν την προίκα με τα αυτοκίνητα. Η προίκα στο σπίτι της νύφης ήταν απλωμένη μια εβδομάδα. Μια εβδομάδα πριν καλούσαν όλο το χωριό με γαρύφαλλα. Τα όργανα ήταν όλη την εβδομάδα στο σπίτι του γαμπρού και της νύφης και χόρευαν και γλεντούσαν οι συγγενείς. Την Παρασκευή που πήγαιναν να πάρουν την προίκα από το σπίτι της νύφης δεν έπρεπε να δουν τη νύφη. Με στάχτη ή αλεύρι στα χέρια τους έδιωχναν. Το Σάββατο έσφαζαν κατσίκια για να φιλέψουν τον κόσμο που είχε έρθει στον γάμο. Έφτιαχναν ένα καζάνι σούπα κι ένα καζάνι αρνάκι φρικασέ. Το πρωί της Κυριακής οι φίλοι του γαμπρού τον πήγαιναν σ’ ένα φούρνο και τον μαύριζαν. Όμως και οι ίδιοι μαυρίζονταν. Μετά πήγαιναν στη Μεγάλη Βρύση και πλένονταν. Τους συνόδευαν τα όργανα με μουσική. Έπειτα τον γαμπρό τον ξύριζαν και τον έντυναν. Στο σπίτι της νύφης είχε άλλα έθιμα. Χόρευαν το  νυφικό οι φίλες της και μετά όλοι οι κοντινοί συγγενείς τη χαιρετούσαν δίνοντάς της χρήματα και αυτή με τη σειρά της τους δώριζε. Έπειτα την έκαναν νύφη και τη στόλιζαν τραγουδώντας. Μετά την απόλυση της εκκλησιάς έστρωναν τραπέζια και τάιζαν τους καλεσμένους. Τα όργανα δε σταματούσαν τη μουσική. Το σόι του γαμπρού πήγαινε επίσης με όργανα να πάρει τον κουμπάρο και από εκεί τη νύφη χορεύοντας στο δρόμο. Στη συνέχεια έχουμε μερικά έθιμα όπως το κόψιμο της φέτας του ψωμιού πάνω από το κεφάλι της νύφης, το παζάρεμα με τα χρήματα με τον κουμπάρο τα οποία προαναφέρθηκαν.

Αναπαράσταση παραδοσιακού γάμου




Φωτογραφίες από κανονικό γάμο παλαιότερης εποχής.


             
             

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου