Η ιστορία του χωριού Tο Νησί είναι κτισμένο σε πλαγιά του Καϊμακτσαλάν

Η ιστορία του χωριού
Tο Νησί είναι κτισμένο σε πλαγιά του Καϊμακτσαλάν. Bρίσκεται ανάμεσα σε πολλά νερά, αφού δίπλα του υπάρχει ο υδροβιότοπος και από εκεί πηγάζουν νερά που κατευθύνονται στον Εδεσσαίο ποταμό.  Η ονομασία  του οφείλεται  στο γεγονός ότι βρίσκεται ανάμεσα σε πολλά νερά, αφού είναι τοποθετημένο  πάνω από  την λίμνη Άγρα- Βρυττών -Νησίου, ενώ μέσα από το χωριό πηγάζουν παγωμένα νερά που το διασχίζουν και καταλήγουν στον Εδεσσαίο ποταμό.

 Ο πληθυσμός του χωριού ανέρχεται στους 416 κατοίκους. Κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η γεωργία και ιδιαίτερα η καλλιέργεια κερασιών, τα οποία φημίζονται πανελλαδικά για το μέγεθος και την νοστιμιά τους. 

Το χωριό γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη κατά τις  δεκαετίες του  1970-1980 , με την μεταποίηση σαλιγκαριών και την αλίευση καραβίδων και βατραχιών από την λίμνη του χωριού. 

       Ανάμεσα στα αξιοθέατα του χωριού συγκαταλέγονται:

      Ο υδροβιότοπος  Άγρα –Βρυττών –Νησίου

      Το μοναστήρι της Παναγίας της Μεσονησιώτιασσας 

     Ο νερόμυλος του χωριού

Δύο χιλιόμετρα (2 km) νότια του χωριού σώζονται τα ερείπια του μεταβυζαντινού ναού "γενεθλίου της Θεοτόκου". Πρόκειται για αξιόλογο κτίσμα του 1741 με σημαντικές αγιογραφίες στο εσωτερικό του. O επισκέπτης μπορεί να διακρίνει εκεί τα ίχνη παλαιοχριστιανικής βασιλικής και ερείπια βυζαντινών φάσεων του ναού.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Η μονή της «Παναγίας της Μεσονησιώτισσας» ήταν  γνωστή ήδη από το 1847,όταν εντοπίστηκε στα αρχεία της Αγιορείτικης  μονής του  ΄΄Αγίου Παύλου του Ξηροποταμίτη΄΄ ένα Χρυσόβουλο Δωρητήριο έγγραφο του 1385. Σύμφωνα με το έγγραφο αυτό, ο Σέρβος ηγεμόνας των Βοδενών (Έδεσσας) δωρίζει στην μονή του Αγίου Παύλου, όπου ηγούμενος είναι ο αδελφός του Αρσένιος, την μονή της «Παναγίας της Μεσονησιώτισσας» μαζί με όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία αυτής.
Στον χώρο αυτό σήμερα, υπάρχει ένας μικρός μεταβυζαντινός ναός του 18ου αιώνα με αξιόλογες τοιχογραφίες, ο ναός της "Γέννησης της Θεοτόκου " που αποδεικνύεται ότι ήταν παρεκκλήσι της Βυζαντινής μονής της «Παναγίας της Μεσονησιώτισσας». Ο ναός της "Γέννησης   της Θεοτόκου΄΄ είναι χτισμένος στα ερείπια Τρίκλιτης Βασιλικής του 14ου αιώνα, που, με την σειρά της ήταν χτισμένη στη θέση Παλαιοχριστιανικού ναού του 6ου μ.Χ. αιώνα. Προφανώς  η Τρίκλιτη   Βασιλική, της οποίας τα οικοδομικά θεμέλια υπάρχουν διάσπαρτα στο χώρο γύρω από το ναό της «Γέννησης της Θεοτόκου», ανήκουν στη μονή της «Παναγίας της Μεσονησιώτισσας».
Σύμφωνα μάλιστα, με την Τοπική λαϊκή παράδοση, αλλά και με βάση τα αρχαιολογικά λείψανα που  βρέθηκαν στο χώρο της ανασκαφής, η  μονή της ΄΄Μεσονησιώτισσας΄΄, πρέπει να ήταν μεγάλο κτίσμα (λέγεται ότι είχε 40 δωμάτια), ιδιαίτερα επιμελημένης κατασκευής με τοιχογραφίες αξιόλογης τέχνης, κιονόκρανα και αξιόλογες εικόνες.
Μία από αυτές τις εικόνες, η μοναδικής τέχνης εικόνα της «Παναγίας της Νησιώτισσας ή Μεσονησιώτισσας» που χρονολογείται γύρω στα 1320-1350, φυλάσσεται με σεβασμό στο σύνθρονο της Αγιορείτικης μονής του «Αγίου Παύλου του Ξηροποταμίτη  »

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ  ΜΟΝΗΣ
.Ακόμη δεν είναι γνωστός, ο τρόπος με τον οποίον η μονή καταστράφηκε. Πιθανόν, όμως, να έγινε αυτό κατά τη διάρκεια θεομηνίας που έπληξε την περιοχή. Συγκεκριμένα, τον Οκτώβρη του 1395, σύμφωνα με Ρωσικά αλλά, και Βυζαντινά χρονικά της εποχής, μεγάλος σεισμός και κατακλυσμός έπληξε το Άγιο Όρος, την Θεσσαλονίκη και την πόλη των Βοδενών. Μάλιστα, ο σεισμός ήταν τόσο ισχυρός ώστε τα νερά της «λίμνης του Νησιού» ξεχείλισαν και πλημμύρισαν την πόλη των Βοδενών, η οποία κυριολεκτικά «βούλιαξε» μέσα στα νερά και την λάσπη του ποταμού Εδεσσαίου που την διέσχιζε. Προφανώς, κατά τη διάρκεια αυτού του κατακλυσμού καταστράφηκε, βυθίστηκε και η μονή της «Παναγίας της Μεσονησιώτισσας»

Η ταβέρνα με τις "πέστροφες" και ο καφενές του χωριού θα σας φέρουν κοντά στους ντόπιους κατοίκους
Ο υγρότοπος Άγρα - Βρυτών - Νησίου βρίσκεται στο Νομό Πέλλας, 7 χλμ. ΒΔ της πόλης της Έδεσσας. Καλύπτει έκταση περίπου 6.000 στρεμμάτων. Σχηματίζεται εκατέρωθεν του ποταμού Εδεσσαίου, στην περιοχή που καταλάμβανε παραποτάμιος βάλτος, γνωστός από την αρχαιότητα με την ονομασία έλος Τιάβου.

Η ιστορία του Σχολείου 

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΝΗΣΙΟΥ

Το Δημοτικό Σχολείο Νησίου άρχισε να λειτουργεί το 1926.Χτίστηκε από ξένους τεχνίτες που φιλοξενούνταν στο χωριό λόγω της μεγάλης φτώχειας. Το Σχολείο τότε ήταν γεμάτο  γιατί οι οικογένειες είχαν πολλά παιδιά.(έφτασε να φιλοξενεί έως 70-80 παιδιά).Η λειτουργία του σταμάτησε απότομα το 1946-1947 λόγω του Εμφυλίου Πολέμου αφού ολόκληρο το χωριό αναγκάστηκε να εγκατασταθεί αλλού(Έδεσσα,Άγρας κ.λπ.).Το 1950,μετά το τέλος του πολέμου,ξεκίνησε η επαναλειτουργία του Σχολείου η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

ΠΑΛΙΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΝΗΣΙΟΥ

Το 1951 ήταν η χρονιά που δημιουργήθηκε ο αυλόγυρος του Σχολείου που μέχρι τότε ήταν με πολλά βράχια όπως είναι σήμερα το βόρειο τμήμα.Αυτό έγινε με πρωτοβουλία του τότε δάσκαλου κ. Δημήτρη Βαλαβάνη και τη συμμετοχή των μεγαλύτερων μαθητών της Τετάρτης και της Πέμπτης τάξης(Έκτη δεν υπήρχε) που με μεταλλικά κουτιά,κουβαλούσανε χώμα με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η αυλή στη σημερινή της έκταση.

Στο σημείο που βρίσκεται η αυλή ήτανε το παλιό σπίτι του Τούρκου Μπέη που ήταν ο αρχηγός του χωριού στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.Γι’αυτό και όταν έσκαβαν τα παιδιά βρίσκανε πολλά τμήματα από το αρχοντικό του(ένα παλιό συντριβάνι,τμήματα από το φούρνο του κ.λπ.).

Την ίδια περίοδο χτίστηκε και ο πετρότοιχος που περιβάλει την αυλή του σχολείου από τους ξακουστούς τεχνήτες πέτρας  της περιοχής Λεχόβου Φλώρινας.Αυτοί δεν πληρωνόντουσαν χε χρήματα αλλά ήταν αρκετό το φαγητό και η φιλοξενία που τους έδιναν οι κάτοικοι του χωριού,κάθε μέρα και άλλο σπίτι.

Επόμενη κατασκευή ήταν το μαγειρείο μικρό κτίριο που βρίσκεται έξω από το σχολείο μας και σήμερα αποτελεί λεβητοστάσιο και αποθήκη.Εκεί από το 1952 έως το 1957 ήταν το σημείο που προετοιμαζόταν και σερβιριζόταν πρωινό για όλες τις τάξεις του Δημοτικού γιατί λόγω της μεγάλης φτώχειας οι γονείς των μαθητών δεν είχαν τη δυνατότητα,όπως σήμερα να στέλνουν πρωινό από το σπίτι.Τις πρώτες ύλες τις έστελνε η Σχολική Πρόνοια ενώ το μαγείρεμα το αναλαμβάνανε οι γυναίκες του χωριού.

 Αυτά μου τα αφηγήθηκε ο παππούς μου Μάινος Τρύφων 

ΜΑΙΝΟΥ ΣΟΦΙΑ